Co wiemy o wysokiej wrażliwości? Czy istnieje związek pomiędzy wysoką wrażliwością z innymi cechami temperamentu i osobowości

Wrażliwość Przetwarzania Sensorycznego (SPS) opisuje, różnice międzyludzkie we wrażliwości zarówno na pozytywne jak i na negatywne środowisko. W pozytywnym, wpierającym warunkach, wysoko wrażliwe osoby prezentują pozytywne cechy i zachowania takie jak: pozytywny nastrój, większa odpowiedzialność, czy też bardziej adaptacyjne reakcje na bodźce środowiskowe. Niejednoznaczne lub nieprzystosowane warunki mogą zaszkodzić pozytywnym umiejętnościom osób wysoko wrażliwych, wpływać negatywnie na ich rozwój psychiczny i samopoczucie. W rzeczywistości osoby wysoko wrażliwe nie są ‘dziwne’ i nie cierpią na żadne zaburzania. Dlatego też wrażliwość przetwarzania sensorycznego definiujemy jako cechę temperamentu, która występuje na kontinuum od niskiej do wysokiej wrażliwości. Z tego względu osoby wysoko wrażliwe są bardziej podatne na bodźce sensoryczne niż inni, mają cechy, które pozwalają im ‘postawić się w sytuacji innych’ lub wykazać się większą kreatywnością.

W badaniach nad wysoką wrażliwością podjęto próbę scharakteryzowania cech osobowości najczęściej współwystępujących z wysoką wrażliwością. Wyniki badań wskazują, że wysoka wrażliwość związana jest z introwersją, neurotyzmem lub zwiększoną kontrolą (hamowaniem). Introwertycy są zwykle powściągliwi, niezależni, wolą środowisko rutynowe i najbliższe od sytuacji które są nieznane i wymagają intensywnych kontaktów społecznych. Osoby z wysokim poziomem neurotyzmu charakteryzują się emocjonalnością, wysokim poziomem reaktywności, chłoną emocje z otoczenia. Może to doprowadzić do niepokoju lub zmartwiania się w sytuacjach życia codziennego. Z kolei zwiększona kontrola (zachowania hamujące) – zwykle charakteryzują się wycofaniem w sytuacjach silnej stymulacji. Osoby wysoko wrażliwe intensywnie odczytują bodźce (na poziomie wzroku, słuchu, dotyku, węchu i smaku), dlatego mają tendencję do unikania sytuacji, w których występują silne bodźce. Jednocześnie jednak wcześniejsze badania wykazały, że osoby wysoko wrażliwe rozwijają większą otwartość na doświadczenie, czyli skłonność do poszukiwania doświadczeń i twórczego wyobrażania sobie przyszłości. W każdym bądź razie, chociaż wysoka wrażliwość jest związana z tymi cechami osobowości, wykazano, że jest od nich niezależna i różni się od wyżej opisanych dotychczas cech osobowości i temperamentu.

Wysoką wrażliwość należy traktować jako cechę (nie jako dysfunkcję czy też zaburzenie). Wiedza na temat wysokiej wrażliwości i jej związku z innymi cechami osobowości może dostarczyć podstaw do rozwoju potencjału osób wysoko wrażliwych. Informacje te są niezbędne do opracowania skutecznych strategii edukacyjnych z punktu widzenia przeciwdziałania wykluczeniu. Dzięki rzetelnym informacjom można promować mocne strony osób wysoko wrażliwych.