Czym jest wysoka wrażliwość
Dziecko wysoko wrażliwe jest jednym z 15-20% dzieci urodzonych z układem nerwowym, który jest wysoko reaktywny. Takie dzieci są niewiarygodnie wrażliwe na otoczenie, czy to oświetlenie, dźwięki, zapachy, chaos czy nastroje innych ludzi.
Dzieci te są często uzdolnione, zarówno intelektualnie, twórczo i emocjonalnie, okazując prawdziwe współczucie już w młodym wieku. Minusem jest jednak to, że wysoko wrażliwe dzieci łatwo dają się przytłoczyć przez otoczenie, męczy je tłum, hałas, nowe sytuacje, nagłe zmiany i nieszczęście innych. Dzieci te potrzebują dodatkowej opieki i wsparcia, aby mogły nauczyć się postrzegać swoją wrażliwość jako mocną stronę. Ważne jest by wyposażyć je w umiejętności pozwalające na korzystanie z „plusów” wrażliwości, takich jak wnikliwość, kreatywność i empatia, jednocześnie uczyć je, jak zarządzać swoim bogatym życiem emocjonalnym.
Według Elain Arona, w większości przypadków wysoka wrażliwość jest dziedziczona. Jednak prawdą jest również, że na wrażliwość mogą mieć wpływ pewne doświadczenia życiowe. Traumy w młodym wieku mogą popchnąć dziecko z łagodną wrażliwością do wykazania cech wysokiej wrażliwości, podczas gdy narażenie na pewne bodźce przez długi czas może zmniejszyć czyjąś wrażliwość na nie.
Czym nie jest wysoka wrażliwość
Wysoka wrażliwość NIE jest zaburzeniem. Nie jest tożsama z byciem nieśmiałym czy neurotycznym, ani nie musi wskazywać na introwertyzm czy na nerwicę. Aby wyjaśnić różnice, przyjrzyjmy się wymienionym cechom bliżej:
- Nieśmiałość to uczucie wstydliwości, lęku lub dyskomfortu w co najmniej niektórych sytuacjach społecznych. Nieśmiałość jest zachowaniem wyuczonym. Ze względu na to, że osoby wysoko wrażliwe wolą obserwować przed wejściem w nową sytuację, często są błędnie określane jako „nieśmiałe”. Dla osób wysoko wrażliwych naturalne jest „odkładanie na później” i obserwowanie nowych sytuacji. Nie jest to awersja; jest to po prostu czas na głębokie przetworzenie nowych danych sensorycznych.
- Nerwica jest funkcjonalnym zaburzeniem zachowania bez wyraźnej przyczyny, która mogłaby wywołać złe samopoczucie. Nerwice obejmują szereg zaburzeń afektywnych, takich jak lęk, depresja i stany obsesyjne. Kiedy wysoko wrażliwa osoba zbliża się do stanu przeciążenia bodźcami (więcej o tym stanie później), jej zachowania blokujące, które mogą obejmować lęk, depresję lub złość, mogą wydawać się innym pozbawione widocznej przyczyny, a więc być „nerwicą”. Dla osób wysoko wrażliwych stan ten ma raczej bardzo realną i fizjologiczną przyczynę.
- Introwertycy są głęboko zainteresowani wewnętrznym światem. Lubią myśleć, badać swoje myśli i uczucia. Przebywanie wśród ludzi pochłania energię introwertyków, podczas gdy czas spędzony w samotności dodaje im energii. Około 25-40% populacji ogólnej to introwertycy, podczas gdy około 70% osób wysoko wrażliwych to introwertycy. Tak więc podczas gdy istnieje wysoka korelacja pomiędzy byciem wysoce wrażliwym a introwertzmem, nie są to te same cechy.
Dziecko wysoko wrażliwe - cechy:
- Głęboko przetwarza. Długo i intensywnie myśli o różnych sprawach. Jest bardzo sumienne i może być powolne w odpowiadaniu na pytania. Na ogół odpowiada trafnymi, niezwykłymi lub kreatywnymi pomysłami.
- Bardzo łatwo je „przestymulować”. Nie radzi sobie dobrze z presją czasu i zadania, terminu. Nie poganiaj! Praca w grupie jest dla niej/niego zwykle nieprzyjemna; woli spokojną przestrzeń do myślenia. Hałas jest rozpraszający, a chaotyczne sytuacje są koszmarem. Potrzebuje dużo przestrzeni osobistej i czasu na odpoczynek.
- Reaguje emocjonalnie. Krytykę odbiera bardzo osobiście. Łatwo płacze, nawet jeśli informacja zwrotna jest miła i pozytywna. Ma ogromną empatię dla innych i ma tendencję do martwienia się o to, jak inni sobie radzą. Dba o to, aby dawać innym bezpośrednie i pozytywne informacje zwrotne.
- Jest świadome subtelności. Zauważa bardzo małe różnice w otoczeniu, w tym drobne zmiany aranżacyjne, zmiany oświetlenia lub zapachów. W podobny sposób odczytuje ludzi; wydaje się niemalże czytać w myślach.
W przypadku dzieci wysoko wrażliwych budowania pewności siebie jest trudniejsze. Nowe sytuacje często bywają dla nich bardzo ekscytujące, stymulujące, dziwne i dlatego nadmiernie pobudzające. Pomóż dziecku poczuć się bezpiecznie. Kiedy Twoje wysoko wrażliwe dziecko wychodzi na świat, masz dodatkowe zadanie, aby doświadczenie to było dobre (przyjemne). Staraj się utrzymać granice optymalnego poziomu pobudzenia.
Wszystkie działania nad zapobieganiem nieśmiałości w późniejszym wieku mają ten sam cel: pomoc niezdecydowanemu dziecku w tym wieku, kiedy nieśmiałość jest mniejszym piętnem. W późniejszym wieku bycie zamkniętym w sobie stworzy prawdziwe powody do nieśmiałości. Mała dawka towarzyskości, a przynajmniej umiejętność włączania jej w razie potrzeby, jest bezcenna, daje możliwość wyboru. Ważne jest, aby pamiętać, że wszyscy jesteśmy istotami społecznymi. Wszystkie dzieci są spokojniejsze i bardziej bezpieczne w obecności właściwych osób, nawet jeśli jest to tylko jedna osoba, obok której spokojnie się bawią. Poza tym, nawet jeśli ktoś preferuje posiadanie kilku bliskich przyjaciół, to i tak musi poznać większą liczbę osób, aby wybrać tę wyjątkową garstkę. Pierwsze doświadczenia społeczne są ważne i niezdecydowanie społeczne w tym wieku jest normalne i nie jest wcale oznaką problemów, chyba że pozwoli się mu trwać i rozwinąć w późniejszym wieku w uporczywe, aktywne wycofanie.
Znaczenie doświadczenia przedszkolnego
Przedszkole jest doskonałym sposobem, aby pomóc dziecku wejść w świat społeczny poza domem i przygotować je do poważnego przejścia, jakim jest pójście do przedszkola. Nauczyciele uważają, że dzieci wysoko wrażliwe powinny uczęszczać do przedszkola codziennie, nawet na krótki okres czasu. Dzięki temu mają rutynę i nie muszą przechodzić z jednego dnia do drugiego, tracąc w ten sposób część korzyści płynących z adaptacji i aktywnej obecności.
Po zapoznaniu się z przedszkolem, poznaniu środowiska i zasobów wspomnij nauczycielom o wrażliwości swojego dziecka. Niektórzy pomyślą, że Twoje dziecko musi być problemem, inni pomyślą: „Tak, tak, wszyscy rodzice myślą, że ich dziecko jest wyjątkowe i inne”. Zwróć uwagę na nauczycieli, którzy to rozumieją lub przynajmniej wydają się chętni do słuchania. W tym momencie upewnij się, że prawie wszystko, co mówisz na temat tej cechy jest pozytywne. Szczególnie jeśli twoje dziecko jest społecznie niezdecydowane, zapytaj jak nauczyciele poradziliby sobie z dzieckiem, które nie przyłącza się do zorganizowanej grupy lub nie bawi się z innymi dziećmi. Powinieneś dać dziecku czas, a następnie inicjować małe kroki, aby pomóc mu dołączyć do grupy, gdy poczuje się na to gotowe. Być może najpierw będzie mogło bawić się tylko z nauczycielami lub z jednym dzieckiem, a potem nauczyciele dodadzą kolejne. Może uda się stworzyć grupy dwuosobowe, potem trzyosobowe, potem czteroosobowe. Obserwujcie przez pierwsze trzydzieści minut do dwóch godzin, i róbcie to przez kilka dni. Jeśli zapiszesz swoje dziecko, możesz nadal chcieć pozostać gdzieś w pobliżu przez kilka dni, więc nauczyciele mogą cię znaleźć, jeśli na początku będzie to trudny proces.
Rozdzielanie w przedszkolu
1. Porozmawiaj o separacji, aby nie była ona zaskoczeniem. Dopasuj jednak swój ton emocjonalny do tonu dziecka, zachowując rzeczowość, chyba że wyrazi ono smutek lub przerażenie.
2. Porozmawiajcie o tym, co będziecie robić w czasie separacji i co będziecie robić, gdy wrócicie do siebie, aby dziecko mogło doświadczyć waszego ciągłego istnienia i związku.
3. Niech dziecko weźmie coś z domu jako pocieszenie, może jakieś wasze zdjęcie do trzymania w kieszeni lub zabawkę.
4. Za pierwszym razem wróć wcześniej, postaraj się, aby czas był krótki, zaznaczaj często, że wrócisz.
5. Powiedz dokładnie, kiedy będziesz z powrotem w terminie lub harmonogramie, po upływie czasu odpoczynku.
6. Miej specjalną rutynę lub rytuał pożegnania, może wymyśl specjalny uścisk dłoni lub uścisk.
7. Sprawdź, czy dziecko płacze dłużej niż pięć minut po wyjściu, jeśli płacz trwa dłużej niż piętnaście minut lub zdarza się w ciągu dnia przez kilka tygodni, może być zbyt wcześnie dla dziecka, aby by zostawało. Podążaj za swoim instynktem.
8. Gdy twoje dziecko przyzwyczai się do twojego odejścia utrzymuj swoje odejścia stanowcze, wesołe i krótkie.
9. Nie należy też spieszyć się z rozstaniem. Spokojne opuszczenie domu i rozpoczęcie nauki w szkole utrzymuje pobudzenie na niskim poziomie i pozostawia wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do nowych warunków.
10. Pamiętaj, że powrót do domu to kolejne przejście. Spraw, aby powrót do domu był przyjemny. Pozwól dziecku skorzystać z toalety przed wyjściem. Porozmawiaj w samochodzie o tym, co wydarzyło się w przedszkolu. Jeśli dziecko może być głodne lub spragnione, przygotuj przekąskę.
11. Od czasu do czasu spędź trochę czasu w przedszkolu, pozwalając dziecku pokazać, co tam robi, abyście mogli porozmawiać o tym w domu.
Wskazówki dla nauczycieli
1. Spodziewaj się, że każda grupa/klasa będzie miała szeroki zakres biologicznie uwarunkowanych temperamentów, a około 15 do 20 procent będą stanowiły dzieci wysoko wrażliwe. Nie daj się zwieść ich „trzymaniu się na dystans” – oferują Ci możliwość rozwinięcia niezwykłych darów.
2. Ściśle współpracuj z rodzicami swoich wysoko wrażliwych dzieci. Oferują oni przydatne spostrzeżenia i strategie pracy z ich dziećmi. Potrzebują również otuchy z Twojej strony.
3. Bądź kreatywny z dziećmi wysoko wrażliwymi, ponieważ one są. Wybierz dla nich program nauczania obejmujący zajęcia z zakresu wizualizacji i sztuk pięknych, zaoferuj ćwiczenia w kreatywnym pisaniu lub ciekawe zagadki do rozwiązania. Wybierz literaturę, która porusza złożone kwestie moralne lub tematy emocjonalne, ponieważ osoby wysoko wrażliwe często mają umysły dorosłych. Mają bliskie więzi z naturą, mogą rozwijać się w projektach związanych z roślinami, ogrodnictwem, zwierzętami domowymi.
4. Zrównoważone karanie i ochrona. Badania wykazały, że w przypadku dzieci wysoko wrażliwych, które czują się bezpiecznie, małe dawki pobudzających sytuacji na początku roku szkolnego mogą zmniejszyć ich podatność na nadmierne pobudzenie w tych samych sytuacjach w dalszej części roku. Ale dzieci wysoko wrażliwe które są już bardzo zestresowane, ucierpią z powodu takiego nacisku. Staraj się wyczuć, kiedy dziecko jest gotowe do bycia naciskanym, a kiedy trzeba się wycofać. Staraj się unikać całkowitego zwalniania dzieci wysoko wrażliwych z tego, co jest dla nich trudne. Zwróć uwagę na odpowiedni moment, aby poprosić je o wykonanie zadania lub znaleźć równoważną alternatywę. Przekonaj się, że każdy krok jest na tyle udany i na tyle chwalony przez Ciebie, że będą chętne do spróbowania następnego.
5. Pomóż swoim wysoko wrażliwym dzieciom nawiązać bliskie przyjaźnie. Dzieci wysoko wrażliwe rozwijają się w relacjach jeden na jeden i zazwyczaj potrzebują tylko jednego dobrego przyjaciela dla ich społecznego i emocjonalnego dobrostanu, ale ten jeden jest niezbędny. Postaraj się, aby ich najlepszy przyjaciel z zeszłego roku lub z sąsiedztwa został dodany do twojej klasy, posadź ich razem, połącz ich w pary do zadań, aby mogli się poznać.
6. Pomóż osobom wysoko wrażliwym z wszelkimi trudnościami społecznymi jakie mogą mieć. Daj im czas na samodzielne rozwiązywanie problemów, ale jeśli dziecko wysoko wrażliwe wydaje się cierpieć przez kilka dni, lub konsekwentnie wycofuje się, izoluje, odrzuca, dokucza lub znęca się, rozważ interwencję i ostrzeż rodziców, doradców. Ponadto mogą być ulubionym celem dokuczania lub zastraszania, ponieważ łatwo je zdenerwować.
7. Spójrz na klasę, środowisko z perspektywy osób z wysoką wrażliwością. Jeśli jest zatłoczona, głośna, gorąca, zimna, duszna, zakurzona, rażąco oświetlona lub zagracona, wszystko to będzie miało większy wpływ na uczniów z wysoką wrażliwością. Należy wprowadzić wszelkie możliwe ulepszenia, ponieważ dzieci te ostrzegają nas o warunkach, które w pewnym stopniu wpływają na wszystkich uczniów.
8. Rozbijaj zadania na małe kroki. W przypadku dzieci wysoko wrażliwych pozwoli Ci to na dłuższą metę zaoszczędzić czas. Jeśli uczeń wysoko wrażliwy staje się niespokojny, wycofaj się i zrób zadanie mniejsze i łatwiejsze. Na przykład, kiedy przygotowujesz dziecko do wyjścia do domu, nie proś go/ją o „przygotowanie się do wyjścia do domu”, ale o „proszę znajdź swoją kurtkę w szatni”.
Literatura
“Checklist of traits in highly sensitive children” by Catherine Wilson
https://focusonthefamily.ca/content/checklist-of-traits-in-highly-sensitive-children
“The highly Sensitive Person: Introduction guide” by Colleen O`Rourke, MBA, CPCC and Elizabeth Walsh, MA, CMT
https://plumturtle.com/PlumTurtleCoaching/Home_files/HSP_intro_Handbook
Elaine N. Aron, Ph.D. The highly sensitive child: Helping our chlidren thrive when the world overwhelms tchem
Author
Marija Vasilevska
Works as a kindergarten teacher according to the MOZAIK-model for integrated multicultural education, and Early Learning and Development program with the children from 3-6 years old. She works as a trainer by MOZAIK model to preschool and school teachers. More than a year she a mentor and peer support teacher in the project for Socio-emotional development of preschool children supported by UNICEF and Ministry of Labor and social policy.
Ten post ma 5 komentarzy
What are the implications of allowing social indecision in early childhood to persist into later years?
I every time emailed this weblog post page to all my friends, because if like to read it after that my friends will too.
It’s remarkable for me to have a website, which is beneficial in support of my knowledge.
thanks admin
Normally I do not learn post on blogs, however I wish to say that this
write-up very compelled me to check out and do so!
Your writing taste has been surprised me. Thank
you, quite nice article.
I visited multiple blogs but the audio feature for audio songs existing
at this website is truly fabulous.